AYTEN SARAÇOĞLU, MEHMET YILMAZ, KEMAL TOLGA SARAÇOĞLU
Kocaeli Tıp Dergisi - 2018;7(1):54-58
Kimyasal yanıklar sıklıkla koroziv maddelere maruziyet sonrasında gelişmektedirler. Tüm yanık türlerinin %10, 7’sini, yanık merkezine hasta kabullerinin de %2-6’sını oluşturmaktadır. Kimyasal komponentlere bağlı hasar 6 farklı mekanizmayla ortaya çıkmaktadır. Bunlar redüksyon, oksidasyon, korozyon, protoplazmik toksinler, yakıcı kimyasallar ve kurutuculardır. Kimyasal yanık hasarının karakteristikleri arasında ciltte renk değişiklikleri ve korozyon, nadiren regüler bir yapı, gastrointestinal kanalda perforasyon, ciddi sistemik toksisite ve mortalite riski yer almaktadır. Termal yanıklarla karşılaştırıldığında yara iyileşme süreci belirgin derecede daha yavaş olup sıklıkla hastanede uzamış yatış süresiyle ilişkilidir. Ayrıca yanık hasarı genellikle kimyasal ajana uzamış maruziyet sonrasında oluşmaktadır. Beyaz fosfor yanıkları bunun iyi bir örneğidir. Progresif nekroz gelişen yanıkların patogenezinde akla getirilmelidir. Acil resusitasyon hasar yönetiminde önceliklidir. Evde oluşan kazalardaysa sıklıkla sebep sıvı amonyak ve nitrik asiddir. Kimyasal yanık hasarı tedavisinde halen altın standart yeterli miktarda su ile yaranın irrigasyonudur. Kimyasal yanık hasarı prevalansını azaltmaya amaçlı olarak koruyucu önlemlerin alınması önemlidir. Genel nüfus ve önleyici stratejilerin farkındalığını artırmak için medyanın tam desteğiyle ülke çapında kampanyalara ihtiyaç duyulmaktadır. Kamu spotları, medya organları, özel kuruluşlar, hekimler ve hastalar bu amaçla birlikte çalışmalıdırlar.
