GAMZE MERCAN, ZÜMRÜT VAROL SELÇUK
ODÜ Tıp Dergisi - 2024;11(2):99-114
Solunum yolu hastalıklarının giderek artan yaygınlığı, dünya genelinde önemli bir küresel halk sağlığı sorunu teşkil ederek dünya genelindeki başlıca ölüm nedenleri arasında yer almaktadır. Özellikle son iki on yılda astım, kronik obstrüktif akciğer hastalığı, pnömoni, kistik fibrozis ve akciğer kanseri gibi hastalıkların yanı sıra koronavirüs ailesi tarafından tetiklenen solunum yolu hastalıkları gibi hastalıklar, küresel ölümlere büyük ölçüde katkıda bulunmuştur. Bu nedenle, bu hastalıklara yönelik terapötik müdahalelerin etkinliğini artırmaya yönelik birçok çalışma yapılmış, bu çalışmaların özellikle nanotıp destekli akciğer ilaç dağıtımına odaklandığı gözlemlenmiştir. Bu bağlamda, nanonakliyecilerin geliştirilmesi, geleneksel tedavilerle ilişkilendirilen kısıtlamaları aşmak için umut vaat eden bir yol olarak ortaya çıkmış ve böylece amaçlanan bölgede ilaç biyoyararlılığını artırmayı ve istenmeyen yan etkileri en aza indirmeyi hedeflemiştir. Kitosan (CS) kullanılarak şekillendirilen nanopartiküller, kitosanın doğal biyolojik özelliklerine dayalı olarak diğer nanonakliyecilere göre önemli avantajlar sunmaktadır. Bu avantajlar arasında anti-enflamatuar, antimikrobiyal ve mukoadhezif özellikler yer almaktadır. Ayrıca, CS nanopartiküller, ilaç kararlılığını artırma, etki süresini uzatma, ilaç hedeflemeyi iyileştirme, ilaç salınım kinetiğini düzenleme, düşük çözünürlüğe sahip ilaçların çözünürlüğünü artırma ve hidrofobik ilaçların hücre zarı geçirgenliğini artırma potansiyeline sahiptir. Bu benzersiz özellikler, CS nanopartiküllerini akciğer uygulaması sonrası ilaç performansını optimize etmek için umut vadeden bir aday olarak konumlandırmaktadır. Bu nedenle, bu inceleme, kitosan nanopartiküllerinin akciğer ilaç dağıtımı alanındaki potansiyelini aydınlatmayı amaçlamakta ve kitosanın içsel biyolojik özelliklerinin solunum yolu hastalıklarının tedavi alanını nasıl iyileştirebileceğine dair anlayış sunmaktadır. Ayrıca, CS nanopartiküllerinin içinde bulunduğu ilaç ile olan etkileşimi ayrıntılı olarak ele alarak solunum yolu hastalıklarının tedavisindeki olası ilerlemelere dair bir perspektif sunulmaktadır
