GÜLSÜM HATİCE YÜKSEL, AHMET TOPUZOĞLU
Eskişehir Türk Dünyası Uygulama ve Araştırma Merkezi Halk Sağlığı Dergisi - 2019;4(2):244-258
Sağlık hizmetlerinin temel amacı, bireylerin sağlığını korumak ve hastalıkları engellemektir. Bulaşıcı hastalıkların önlenmesinde en önemli halk sağlığı uygulamalarından biri aşılamadır. Ülkemizde çocukluk çağı aşılama programlarının başarısı oldukça yüksek olmasına ragmen; aşı uygulamalarına ve etkilerine yönelik son yıllarda artan endişeler dikkat çekmektedir. Aşı uygulamalarına yönelik endişelerin giderilmesi; GBP hedeflerine ulaşılabilmesi, toplumu ölüm ve ciddi komplikasyon riskleri olan hastalıklara karşı korumak için önemlidir. Ülkemizde aşılanma oranlarında artış olsa da birçok ülkede olduğu gibi aşılar konusunda tereddütler de artmaktadır. Bu nedenle aşı uygulamalarını etkileyen faktörlerin yeniden gözden geçirilmesi ihtiyacı doğmuştur. Dünya Sağlık Örgütü 2012 yılında aşı redlerini araştırmak için bir komisyon oluşturmuştur. Bu komisyonun çalışmaları sonucunda hazırlanan rapora göre aşı tereddüdü ile aşı reddi farklı kavramlar olarak tanımlanmıştır. Birçok sosyal, kültürel, politik ve kişisel faktörün birleşmesiyle ortaya çıkan bu kavram, aşı uygulamalarının sürekliliğini ve başarılı bir şekilde uygulanmasını etkilemektedir. Yapılan bir çok araştırmada, ebeveynlerin çocuklarına aşı yaptırmayı reddetme, geciktirme veya tereddüt etme davranışları ve nedenleri incelenmiştir. Aşı redlerinde, ebeveynlerin bilgisiz olması en önemli nedenlerden biridir. Aşılama konusunda en güvenilir bilgi kaynağı olarak hekimler, ebeveyn eğitiminde önemli bir rol oynamaktadır. Aşıların içeriğinin güvenilirliği her ne kadar yapılan çalışmalarla ortaya konmuş olsa da, aşı takviminin aşı üreticileri tarafından belirlendiğine dair kamuoyunu meşgul eden görüşler ortaya atılmıştır. Aşılama sonucunda hastalıkların ve komplikasyonlarının daha az görülüyor olması, aşıya olan ihtiyacı ortadan kaldırmamaktadır. Aşılamaya son verilmesi halinde neler olabileceği CDC’nin raporuyla açıklanmıştır. İncelenen çalışmalar göstermiştir ki, ebeveynlerin çocukluk çağı aşılamaları hakkında, özellikle aşıların ve aşı bileşenlerinin etkinliğine; olası yan etkiler ve aşılamanın yararları gibi risklere ilişkin yeterince bilgilendirilmesi, çocuklarını aşılatma konusunda bilinçli bir seçim yapmalarını sağlayabilir.
