YASEMİN KAHYA
Klinik Psikoloji Dergisi - 2021;5(1):66-78
Güncel metaanaliz çalışmaları, bağlanmanın nesiller arası aktarımının görgül destek alan bir olgu olduğunu göstermeye devam etmektedir. Alanyazında, ebeveynin bağlanma temsillerinin bebeğin bağlanma organizasyonuna aktarımı, genellikle ebeveyn duyarlığı ile açıklanmaya çalışılmaktadır. Öte yandan, bağlanmanın nesiller arası aktarımında ebeveyn duyarlığı tarafından açıklanan varyans düşük olduğu için alanyazın aktarımda boşluğa dikkat çekmektedir. Bu çerçevede mevcut makalenin amacı, bağlanmanın nesiller arası aktarımı olgusuna yönelik güncel yaklaşımları derlemektir. Bu amaç dahilinde alanyazında yer alan çalışmaların sistematik olmayan şekilde taraması yürütülmüş ve klasik ile güncel bağlanma çalışmalarına yer verilmiştir. Gözden geçirilen alanyazın, bağlanmanın nesiller arası aktarımını açıklayan çalışmaların ebeveyn duyarlığı incelemelerinin ötesine gitmeye ihtiyaç duyduğunu göstermektedir. Bu çerçevede, ebeveyn mentalizasyon kapasitesi, bağlanmanın nesiller arası aktarımını açıklamak için ön plana çıkan değişkenler arasında yer almaktadır. Ancak, alanyazındaki çalışmaların bağlanmanın nesiller arası aktarımını hem ebeveyn duyarlığı hem de ebeveyn mentalizasyon kapasitesi ile bir arada incelemede sınırlı kaldığı anlaşılmaktadır. Ayrıca, aktarımı ebeveyn duyarlığı ve mentalizasyon kapasitesi çerçevesinde inceleyen çalışmalar, genel olarak etkileşimdeki görünür davranışlara, yani bebeğin doğrudan ne deneyimlediğini gösteren etkileşim incelemelerine, odaklanmakta sınırlı kalmaktadır. Sonuç olarak mevcut derleme, aracı ve düzenleyici değişkenler açısından bağlanmanın nesiller arası aktarımını inceleyen modellerin kapsamının genişlemesi gerektiğine ışık tutmaktadır. Uygulamaya yönelik doğurgular, ebeveyn-bebek arasındaki etkileşimlerin niteliğine ve ebeveyn mentalizasyon kapasitesine odaklanan müdahale çalışmalarının, güvensiz bağlanmanın nesiller arası aktarımını önleyebileceğine işaret etmektedir.