GÜLDEN ARMAN, ASLI AKYOL
Akdeniz Tıp Dergisi - 2025;11(1):140-148
ÖZ Besinler, yaşamın devamlılığı için gerekli enerjinin sağlamasında görevlidir. Besinlerin yapısında bulunan besin ögeleri ve aktif bileşenler, sağlık üzerinde olumlu etkiler göstermektedir. Bu bileşenlerin eksikliği veya yetersizliği durumunda insan sağlığı olumsuz yönde etkilenmektedir. Besleyici değerinin ötesinde, sağlık üzerinde faydalı etkileri olduğu bilinen besinler fonksiyonel besin olarak adlandırılmaktadır. Fonksiyonel besinler, hastalıkların önlenmesinde önemli bir rol oynamakla birlikte, gelecekte yapılacak araştırmalar için büyük bir öneme sahiptir. Sinerjik besinler, fonksiyonel besinler kapsamında değerlendirilen, biyolojik olarak birbiriyle etkileşimli ögeler içeren, sağlığı koruyucu ve hastalıkları önleyici özelliklere sahip besinlerdir. Besin sinerjisi üzerine yapılan çalışmalar, bir besinin bileşenlerine veya diyetin tamamına odaklanarak, bu bileşenlerin insan vücudundaki etkileşimlerini belirlemeyi amaçlamaktadır. Son yıllarda çeşitli besinlerin kombine edilmesi ve diyetlerin düzenlenmesiyle sinerjik etkinin oluşturulması ve bu yolla sağlığın korunması hedeflenmektedir. Besinler arasındaki sinerjik etki, besinlerdeki biyoaktif maddelerin etkinliğini değiştirerek sağlık açısından olumlu sonuçlara neden olmaktadır. Sinerjik etkileşimler; karotenoidler, C vitamini ve demir gibi besin bileşenlerinin emilimini değiştirebilmekte, antioksidan kapasiteyi artırmakta, kan lipit profilini iyileştirmekte ve besinlerdeki anti-kanserojen biyoaktif ögelerin etkinliğini artırabilmektedir. Bu yüzden bu derleme, beslenme çalışmalarındaki besin sinerjisi kavramını ve sinerjik besinlerin sağlık üzerine olumlu etkilerini incelemektedir.
