NAZMİ SAVAŞ, SERDAL ÖĞÜT, ABDULLAH OLGUN, ELİF YAVUZ DOKGÖZ, MELTEM GÜLEÇ, AYŞEGÜL ÇALIŞKAN İŞCAN
Adnan Menderes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi - 2025;9(2):245-260
Amaç: Bu çalışmanın amacı, Melissa officinalis bitkisinin fonksiyonel bitki ekstraktlarının, model organizma C.elegans’ın termotoleransı (ısı stresine karşı direnç) ve yaşam süresi üzerindeki etkilerini araştırmaktır. Termotolerans çalışmaları, bu tür model organizmalarda yaşam süresi analizi çalışmalarının ilk adımı ve kısa sürelisi olarak yer almaktadır. Oğul otu (Melissa officinalis) bitkisinin metanol ekstraktlarının çeşitli konsantrasyonlarının (sırasıyla 5, 50, 200 μg/ml olarak belirlenmiş olup) C.elegans termotoleransı (ısı stresi) üzerine olumlu etkilerinin olabileceği düşünülmektedir. Yöntem: Bu çalışma kapsamında, antioksidanlar açısından zengin ve aynı zamanda fonksiyonel özelliklere sahip oğul otu (Melissa officinalis) bitkisinin metanol ekstraktları çeşitli konsantrasyonlarda (sırasıyla 5, 50, 200 μg/ml olarak) hazırlanmış ve canlı organizmalar üzerinde ısı stresi de oluşturularak (35°C’de) kontrol grubu ile birlikte, bu 3 farklı konsantrasyondaki deney grupları ile test edilmiştir. Her bir petriye, (FudR) maddesi 200 μg/ml ilave edilmiştir. Bu bitkinin C.elegans’ın termotoleransı üzerindeki etkileri yapılan bu çalışmada incelenmiş ve sonuçları yorumlanarak yaşam süresi üzerindeki etkisi değerlendirilmiştir. . Bulgular: Yapılan deneyler sonucunda, termotolerans (heat stress) etkisinin en güçlü olduğu ekstre konsantrasyonlarının 50 ve 200 μg/ml olarak bulunduğu; ancak oğulotu ekstrelerinin 5 μg/ml gibi düşük konsantrasyonda, C.elegans termotoleransı üzerindeki etkinliğini kaybettiği tespit edilmiştir. Sonuç: Araştırma sonucunda, oğulotu ekstraktlarının 50 ve 200 μg/ml konsantrasyonlarının, C.elegans termotoleransını arttırdığı ancak, 5 μg/ml konsantrasyonu kontrol grubu ile benzer sonuçlar verdiği görülmüştür. Çünkü 5 μg/ml, 50 μg/ml’nin 1/10 oranında seyreltilmiş halidir ve bu düşük konsantrasyon nedeniyle etkisiz olacağı buradan anlaşılabilir. Bu açıdan bakıldığında, Melisa bitki ekstraktlarının C.elegans termotoleransı üzerinde önemli bir oranda artırıcı etkiye sahip olduğu ve bu etkinin de 50-200 μg/ml seviyelerinde olduğunu söyleyebiliriz. Ancak, 5 μg/ml gibi düşük konsantrasyonlarda, ekstraktların C.elegans termotoleransı üzerindeki etkisi kaybolmaktadır.
