FERDA SUREL, ESRA ŞAHİNGÖZ BAKIRCI, GÜLSEREN DEMİR KARAKILIÇ
Düzce Tıp Fakültesi Dergisi - 2025;27(2):184-188
Amaç: Koronavirüs hastalığı 2019 (coronavirus disease 2019, COVID-19) pandemisi, osteoporoz gibi birçok kronik hastalığın takip ve tedavi sürecini etkilemiştir. Bu çalışmanın amacı, osteoporoz tanısı alan hastaların 25-hidroksivitamin D (25(OH)D) düzeyleri ve kemik mineral yoğunluğu (KMY) ölçümlerinin COVID-19 pandemisi sırasında etkilenip etkilenmediğini belirleyerek takip ve tedavi protokollerindeki değişiklikleri saptamaktır. Gereç ve Yöntemler: Çalışmaya 1 Aralık 2018 ile 1 Mart 2020 tarihleri arasında osteoporoz tanısı almış 598 hasta dahil edildi. Pandemi sonrası takip süresi, femur boynu T-skoru ve KMY değeri, lomber vertebra toplam (L1-4) T-skoru ve KMY değeri, 25(OH)D düzeyleri ve osteoporoz için uygulanan medikal tedaviler geriye dönük olarak kaydedildi. Bulgular: Pandemi sonrası ortalama takip süresi 2 yıl olarak belirlendi. Pandemi sonrası dönemde 25(OH)D düzeyleri pandemi öncesine göre anlamlı olarak daha yüksekti (p<0,001). Lomber toplam T-skorları ve KMY değerleri, femur boynu T-skorları ve KMY değerleri pandemi öncesi dönemde daha yüksekti (hepsi için p<0,001). Osteoporoz tedavisinde pandemi sonrası dönemde denosumab kullanım sıklığında pandemi öncesi döneme göre istatistiksel olarak anlamlı bir artış saptandı (p<0,001). Sonuç: Pandemi öncesi döneme kıyasla hasta takibinde gecikme, KMY ve T-skorlarında azalma, 25(OH)D düzeylerinde artış ve yalnızca denosumab ile tedavide artış gözlenmiştir. Özellikle sağlık hizmetlerine erişimin zorlaştığı dönemlerde, osteoporoz tanı ve takibi için uzaktan değerlendirme yöntemlerinin geliştirilmesi ve hasta eğitimi yoluyla tedavilerin evde mümkün olduğunca erişilebilir hale getirilmesi büyük önem taşımaktadır.
