TURGAY BARUT, HAKAN DARİCİ, MERYEM AKPOLAT FERAH
Ege Tıp Dergisi - 2025;64(3):563-576
Amaç: Çok sayıda infertil hasta, in vitro fertilizasyon tedavisi sırasında oosit olgunlaşma sürecinde zorluk yaşamaktadır. Hormonal düzensizlik, mitokondriyal disfonksiyon, ooplazma içinde anormal organel dağılımı, biyolojik, genetik ve epigenetik faktörler oosit maturasyonunun durmasına neden olmaktadır. Oosit maturasyonu sürecinde etrafını çevreleyen granüloza hücrelerinden eksozom olarak bilinen ekstraselüler veziküllerin folikül sıvısına salınımı gerçekleşmektedir. Bu derlemede oosit maturasyonunu eksozomların hangi mekanizmalarla etkilediği incelenmekte, çeşitli kadın infertil hasta gruplarında oosit maturasyonu üzerindeki etkileri değerlendirilmekte ve eksozomların oosit maturasyonundaki terapötik potansiyelleri ortaya konulmaktadır. Gereç ve Yöntem: Eylül 2024’e kadar yayınlanmış çalışmalar PubMed veri tabanından toplanmıştır. Arama stratejisi aşağıdaki anahtar kelimeleri içermiştir: eksozom veya ekstrasellüler veziküller veya üreme tıbbında eksozomlar ve oosit olgunlaşması ve azalmış over rezervi ve polikistik over sendromu ve erken over yetmezliği ve eksozomların terapötik potansiyeli. Bu derleme, eksozomların kadın faktörüne bağlı infertilitede oosit olgunlaşmasındaki rolünü araştıran çalışmalara odaklanmıştır. Çalışmalar için dâhil edilme kriterleri: (1) Erken over yetmezliği, (2) Azalmış over rezervi veya (3) Polikistik over sendromu tanısı almış hastaları içeren çalışmalar olmuştur. Erkek faktörüne bağlı infertilite, tubal faktöre bağlı infertilite ve endometriozis üzerine odaklanan çalışmalar hariç tutulmuştur. Bulgular: Mevcut literatür incelememiz, eksozomların oosit maturasyonu üzerinde önemli etkileri olduğunu ve düzenleyici bir rol oynadığını ortaya koymaktadır. Kanıtlar, eksozomların foliküler gelişimi etkilemek için ovaryan granüloza ve kumulus hücrelerinin fonksiyonlarını düzenlediğini göstermektedir. Sonuç: Eksozomların spesifik proteinlerinin ayrıntılı analizi ile oosit maturasyonundaki rolü daha detaylı aydınlatılabilir. Özellikle azalmış over rezervine sahip hastalarda infertilite tedavisinde gelecekte alternatif bir terapötik potansiyele sahip olduklarını düşündürmektedir.
