ARZU ATEŞ, AYÇA TUZCU, ERHAN ATEŞ, ASLIHAN BÜYÜKÖZTÜRK KARUL
Adnan Menderes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi - 2025;9(2):261-267
Amaç: Prostat Spesifik Antijen (PSA) değeri gri zonda (2-10 mg/mL) olan hastalarda, PSA için Referans Değişim Değerini (RDD) hesaplamayı, prostat biyopsisi yapılan hastalarda RDD’ye göre artışlarla biyopsi sonuçlarını karşılaştırmayı ve gereksiz biyopsilerin önüne geçmede RDD’nin etkinliğini değerlendirmeyi amaçladık. Yöntem: 01.01.2018-31.12.2019 tarihleri arasında, Abbott Architect Plus i200 SR cihazında, aynı marka kit ile çalışılmış 1457 hastadan PSA değerleri gri zonda olan 148 tanesinin verileri retrospektif olarak değerlendirildi. Bu 148 hastadan kontrol PSA değeri yükselen 56 hasta çalışmaya alındı. Total PSA için analitik değişkenlik (CVa)%9,1 saptandı. Westgard’a göre PSA için CV1 %18.1 idi. Z skoru %95 olasılık için 1,96 kabul edildi. Bu verilerle RDD, RDD:2½.Z.(CVA½+CVI½)½ formülüyle %56 hesaplandı. Buna göre en az 3 hafta arayla yapılan PSA ölçümlerindeki artışların %56’dan fazla olması biyokimyasal olarak anlamlı kabul edildi. Referans Değişim Değerine göre PSA’daki artışı %56’dan küçük olan hastalar Grup-1, büyük olanlar Grup-2 olarak sınıflandı. Biyopsi sonuçlarıyla RDD arasındaki ilişki uygun istatistiki yöntemlerle değerlendirildi. Bulgular: Çalışmaya alınan 56 hastanın 52’si (%92,8) Grup-1’de, 4’ü(%7,2) Grup-2’deydi. Grup-1’deki hastaların 37’sinin (%69.81) patoloji sonucu bening karakterdeyken 15’ininki (%30.19) prostatik adenokarsinomdu. Grup-2’deyse 4 hastanın 3’ünde (%75) malignite saptandı. Kullandığımız %56’lık RDD, 52 hastanın %69,81’nde bening patolojik bulguları öngörebilirken, %30,19’nda maligniteyi öngörmede yetersiz kaldı. Bu 15 hastanın zaten %85’inde serbest/total PSA oranı 0,20’nin altında kalarak kanseri destekledi. Sonuçta PSA’daki RDD’ye göre olan artışlar ile biyopsi sonucu arasında istatiksel olarak anlamlı ilişki saptanmadı (p = 0.093). Sonuç: Benign patoloji sonuçları, PSA artışları RDD’nin altındaki hastalarda sayısal olarak fazla olsa da RDD, biyopsi öncesi kanseri öngörmede ve gereksiz biyopsileri önleyebilmede güçlü bir şekilde önerilememektedir. Daha fazla sayıda hastayla yapılacak çalışmalar gerekmektedir.
