Zarife Ekici, Merve Çayır Yılmaz
Etkili Hemşirelik Dergisi - 2025;18(4):512-524
Giriş: Hemodiyaliz (HD) tedavisi alan bireyler fiziksel, psikolojik ve sosyal alanlarda birçok sorun ve semptomla karşılaşmakta olup yaşanan bu sorunlar, bireylerin yaşam kalitesini olumsuz yönde etkileyebilmektedir. HD tedavisi alan bireylerde hastalığa uyum düzeyi, bireylerin tedavi sürecine adaptasyonunu ve semptom yönetimini doğrudan etkileyen önemli bir faktördür. Amaç: Bu araştırma, HD tedavisi alan bireylerde kronik hastalığa uyum düzeyi, semptom düzeyi ve uyuma etki eden faktörlerin belirlenmesini amaçlamaktadır. Yöntem: Tanımlayıcı kesitsel tipteki bu araştırma 254 birey ile yürütülmüştür. Araştırma verileri HD Hasta Tanıtıcı Formu, Diyaliz Semptom İndeksi (DSİ) ve Kronik Hastalıklara Uyum Ölçeği (KHUÖ) kullanılarak toplanmıştır. Verilerin değerlendirilmesinde tanımlayıcı istatistikler ve çoklu doğrusal regresyon analizi kullanılmıştır . Bulgular: HD tedavisi alan bireylerin KHUÖ toplam puan ortalaması 81.38 +/- 12.19, DSİ puan ortalaması 57.67 +/-21.69 bulunmuştur. Ayrıca kadın cinsiyetin (beta = .160), lise ve üstü eğitim düzeyine sahip olmanın (beta = .178), evli olmanın (beta = .148), ekonomik durumun orta (beta = .300) ya da yüksek (beta = .311) olmasının ve diyaliz esnasında fistül damara erişim yolunu kullanmanın (beta = .178) kronik hastalığa uyumun pozitif anlamlı yordayıcıları olduğu, yaşın (beta = -.278) ise kronik hastalığa uyumun negatif anlamlı bir yordayıcısı olduğu belirlenmiştir (p < .05). Sonuç: Bu araştırmada HD tedavisi alan bireylerin genel olarak hastalığa uyumlarının orta düzeyde, diyaliz semptomlarını deneyimleme düzeylerinin ortalamanın altında olduğu saptanmıştır. Kronik hastalığa uyumun ise kadınlarda, lise ve üstü eğitime sahip bireylerde, evlilerde, ekonomik durumu orta ve yüksek olanlarda, fistül damara erişim yolunu kullananlarda daha yüksek olduğu belirlenmiştir. HD tedavisi alan bireylerin hastalığa uyumlarının attırılmasına yönelik müdahale çalışmalarının yapılması önerilmektedir.
