MUHAMMED ENES KARTAL, ÖZLEM BARAN
Türkiye Diyabet ve Obezite Dergisi - 2024;8(3):294-303
Obezite; kardiyovasküler hastalık, tip-2 diyabetes mellitus, belirli kanser türlerinin görülme sıklığında artış ve solunum komplikasyonlarıyla ilişkili, prevelansı günden güne artan önemli bir halk sağlığı sorunudur. Obezitenin yönetiminde adipoz doku ve kas dokusu önemli bir rol oynamaktadır. Kaslardan, adipoz dokudan ve çeşitli doku ve organlardan salınan bir miyokin olan irisin, egzersizle stimüle edilen bir hormondur. Literatür incelemesinde, PubMed, Science Direct ve Google Akademik veri tabanları taranarak, irisin hormonunun yapısı, salınımı, enerji metabolizmasındaki rolü ve obezite üzerindeki etkileri kapsamlı bir şekilde analiz edilmiştir. İrisin, henüz tam olarak keşfedilmeyen bir proteaz tarafından, bir hücre zarı proteini olan FNDC5’in C-terminal kısmının proteolizinin ardından meydana gelerek sirkülatuar sisteme dahil olur. Miyositler tarafından salınan irisin, 12 kDa büyüklüğünde ve 112 aminoasitten oluşmaktadır. İrisin, mitokondri biyogenezini ve uncoupling protein-1 ekspresyonunu artırarak enerji metabolizması üzerinde önemli bir etkiye sahiptir, böylece beyaz adipoz dokunun kahverengi adipoz dokuya dönüşümünü ve termojenezi artırmaktadır. Bunun sonucu olarak da enerji harcaması önemli ölçüde artar. Bu etkisiyle irisinin, obezitenin tedavisi açısından faydalı olabileceği düşünülmektedir. Ancak irisin hormonunun çeşitli doku ve organlardaki işlevleri, bu işlevlerdeki görevli reseptörler ve hastalıklar üzerindeki etkileri henüz bulunamamıştır. Bu sebeple enerji metabolizmasının regülasyonu ve obezitenin önlenmesi için umut vaat eden bir hormon olan irisin hakkında daha fazla araştırmanın yapılması gerekmektedir.
