FİGEN KOÇ DİREK, M CUDİ TUNCER, ENGİN DEVECİ, DİLEK AYGÜN KEŞİM, HÜSEYİN ÖZEVREN
Düzce Tıp Fakültesi Dergisi - 2025;27(2):137-145
Amaç: Omurilik yaralanmasında gelişen oksidatif stres ve inflamasyona bağlı ikincil doku hasarı, tedaviyi güçleştirmekte ve yeni terapötik ajanlara olan ihtiyacı artırmaktadır. Bu çalışmanın amacı, deneysel bir omurilik yaralanması modelinde Thymbra spicata L. var. spicata (zahter) ve Cyclotrichium origanifolium (dağ nanesi) ekstraktlarının terapötik etkilerini değerlendirmektir. Gereç ve Yöntemler: Otuz altı erkek Wistar Albino sıçanı rastgele altı gruba ayrıldı: kontrol, zahter, dağ nanesi, travma, travma+zahter ve travma+dağ nanesi. Travma gruplarında omurilik yaralanması oluşturuldu. Kan örnekleri kardiyak ponksiyon yoluyla toplandı ve histopatolojik ve immünohistokimyasal analizler için omurilik dokuları elde edildi. Serum MDA, TAS ve TOS düzeyleri biyokimyasal yöntemlerle analiz edildi. VEGF ve GFAP ekspresyonları immünohistokimyasal yöntemlerle değerlendirildi. Bulgular: Tedavi edilen gruplarda, travma grubuna kıyasla MDA ve TOS düzeyleri azalmış, TAS düzeyi ise artmıştır; ancak bu değişiklikler istatistiksel olarak anlamlı bulunmamıştır. Histopatolojik analizlerde, travma grubunda belirgin nöronal dejenerasyon, inflamasyon ve vasküler genişleme gözlenmiş; tedavi gruplarında ise bu bulgularda düzelme olduğu görülmüştür. Travma+dağ nanesi grubunda travma+zahter grubuna göre daha fazla histolojik iyileşme gözlenmiştir (p<0,001). VEGF ve GFAP ekspresyonları travma grubunda yüksek iken, tedavi gruplarında ise istatistiksel olarak anlamlı şekilde azalmıştır (p<0,001). Sonuç: Zahter ve dağ nanesi ekstraktları, travmaya bağlı omurilik yaralanmasında inflamasyon ve doku hasarı mekanizmaları üzerine etki ederek terapötik potansiyel göstermiştir. Dağ nanesi, histolojik ve immünohistokimyasal parametreler açısından daha etkili bulunmuştur.
