GONCA HENEDAN USLU, LASİF SERDAR TÜRKER, AYÇA ATA KORKMAZ
Acta Medica Ruha - 2023;1(4):502-510
Giriş: Son yıllarda, radyoterapide (RT) yeni teknolojiler ve kapsamlı tedavi modalitelerindeki gelişmeler ile baş-boyun kanserleri hastaların sağkalım oranları artmaktadır. Geç yan etkileri de gözlemlemek kaçınılmaz olmuştur. Vasküler hasarlar ve klinik yansımları da RT nin bu etkilerinden biridir ve artık çok sık görünür olmuştur. Amaç: Radyoterapi sonrası karotis arter lezyonları ve darlıkları gelişebilmekte ve intima-media kalınlığı ile tespit edilebilmektedir. Bu araştırma kapsamında karotis arterlerin maruz kalacağı radyasyon dozunu en aza indirecek planlama tekniğinin aydınlatılmasını amaçladık. Yöntem: Bu çalışmaya kurumumuza başvuran evre T1-2 N0 M0 glottik kanserli 42 hasta dahil edildi. Hastaların KA çapları RT öncesi ve sonrası ölçüldü. Ölçümler KA çatallanma seviyesinin 2 cm üzerinden yapıldı ve en büyük çap (cm) kaydedildi. Tüm ölçümler CT taramalarında yapıldı. Bilgisayarlı tomografi (BT) simülatörü kullanılarak elde edilen gerçek tedavi görüntüleri (kesit kalınlığı, 2.5 cm)Hi-Art Tomoterapi tedavi sistemine aktarıldı. Doz karşılaştırmaları için doz-hacim histogramları kullanıldı. Bulgular: Sağ KA ve sol KA’lara uygulanan dozlar karşılaştırıldığında, sağ KA’nın Dmean, V35-Gy, V40-Gy ve V50-Gy değerlerinin Sol KA’e göre anlamlı derecede yüksek olduğu görüldü. Tedavi sonrası RCA çapları ile RT dozları arasındaki korelasyon incelendiğinde sadece V60-Gy dozu için istatistiksel olarak anlamlı bir korelasyon olduğu ortaya çıktı (r=0, 299, p=0, 054). RCA çapının sigara içenlerde içmeyenlere göre anlamlı derecede daha dar olduğu bildirildi (p = 0, 039). Sigara içenlerin RCA çapı ile V60-Gy dozu arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark gözlendi (r=0, 458, p=0, 013). Sigara içenlerde yaş ile sadece RCA çapı arasında da istatistiksel olarak anlamlı bir korelasyon gözlendi (p=0, 038). Sonuç: Baş-boyun bölgesine yapılan RT, arteriyel stenoz ve bunun sonucunda ortaya çıkan serebro-vasküler olaylar açısından önemli bir risk faktörüdür. Sigara içmek bu riski artıran en önemli faktörlerden biridir. RT planlanırken karotis arter dozları dikkate alınmalıdır.